روز عرفه
«روز عرفه» که مطابق با نهم ذی الحجه و روز قبل از عید قربان است، از روزهاى بافضیلت در اسلام می باشد. در این روز حاجیان از ظهر تا غروب در نزدیکی مکه در منطقه ای به نام عرفات توقف می کنند و بعضی از مراسم حج را به جا می آورند. برای این روز ادعیه و اعمال مستحبی وجود دارد، از جمله دعای عرفه که از امام حسین (علیه السلام) نقل شده و داری فضیلت بسیار است.
اهمیت روز عرفه
مطابق با روایات، روز عرفه روزى است که خدا بندگانش را به عبادت و طاعت خویش دعوت کرده و سفره‌هاى جود و احسانش را براى آنان گسترده و شیطان در این روز حقیرتر و رانده‌تر و خشمناک‌تر از روزهاى دیگر است.
حاجت خواستن از غیر خدا در روز عرفه مکروه است. روایت شده که امام زین العابدین علیه السلام در روز عرفه صداى سائلى را شنید که از مردم درخواست کمک مى‌کرد، به او فرمود: «واى بر تو، آیا در این روز از غیر خدا درخواست مى‌کنى؟! و حال آنکه براى بچه‌هاى در رحم، در این روز امید مى‌رود که فضل خدا شامل حالشان گردد و سعادتمند شوند».
اعمال روز عرفه
برخی از اعمال واجب و مستحب حاجیان در روز عرفه عبارتند از:
- از واجبات مناسک حج، وقوف در عرفات از ظهر روز نهم ذی الحجه تا غروب آفتاب است.
- خواندن صد رکعت نماز براى کسى که در عرفات است با سوره های حمد و توحید و ختم آن با آیة الکرسی، مستحب است.
- جمع بین نماز ظهر و عصر در اول وقت براى کسى که در عرفات است، استحباب دارد. در این صورت، اذان نماز عصر ساقط خواهد بود؛ لیکن در این که سقوط آن به نحو رخصت است یا عزیمت، اختلاف مى‌باشد. بنابر قول به عزیمت، اذان نماز عصر مشروعیت ندارد، بلکه بدعت است.
- مستحب است مُحرِم پس از بستن احرام، تلبیه را تکرار کند، لیکن به تصریح برخى، بر کسى که احرام حج بسته، واجب است ظهر روز عرفه تلبیه را قطع کند.
- مستحب است امیر الحاج در روز عرفه براى حاجیان سخنرانى کند و آنها را با اعمال و مناسک آشنا سازد.
- بر حاجى مستحب است شب عرفه به مِنی رفته تا طلوع فجر در آنجا بیتوته نماید و به طاعت و عبادت الهى ـ از قبیل نماز، دعا و ذکر ـ مشغول گردد.
علاوه بر اعمال مذکور برای حجاج در مکه، به طور کلی اعمال مستحب زیر نیز در روایات توصیه شده است:
- غسل، که بهترین زمان انجام دادن آن، هنگام زوال آفتاب است.
- زیارت حضرت سیدالشهدا علیه السلام که برابر هزار حج و هزار عمره و هزار جهاد و بلکه افضل از این است.
- خواندن دو رکعت نماز ـ پس از نماز عصر و قبل از شروع به دعا زیر آسمان ـ و اعتراف به گناهان.
- صدقه دادن که پاداشى مضاعف از دیگر ایام دارد.
- آزادکردن برده در شب و روز عرفه.
- اشتغال به دعا پس از نماز ظهر و عصر و نیز اجتماع مردم جهت دعا در این روز استحباب دارد؛ بلکه دعا در روز عرفه از روزه افضل است؛ از این رو چنانچه روزه موجب ضعف انسان از دعا گردد، کراهت دارد؛ لیکن در صورتى که موجب ضعف نشود، مستحب است.
دعای امام حسین در روز عرفه
بشر و بشیر پسران غالب اسدی روایت کرده اند، که بعد از ظهر روز عرفه در صحرای عرفات خدمت امام حسین علیه السلام بودیم، پس با گروهی از اهل بیت و فرزندان و شیعیان با نهایت خاکساری و خشوع از خیمه خود بیرون آمدند و در سمت چپ جبل الرّحمه ایستادند و روی مبارک خویش را به سوی کعبه نمودند و دستهای مبارک را روبروی صورت خود به دعا بلند کرد. سپس مانند مسکینی که طعام طلبد، در حالی که قطرات اشک از چشمان مبارکش بر رخسار شریفش می ریخت، دعای عرفه را انشا فرمود.
این دعا، یکی از دعاهای مأثوری است که از مضامین بلند و معارف عمیق عرفانی و عقیدتی برخوردار است.
پانویس
- ↑ وسائل الشیعه، ج۱۰، ص۲۸.
- ↑ جواهرالکلام،ج۱۹، ص۳۵.
- ↑ وسائل الشیعة،ج۱۳، ص۵۴۲.
- ↑ تذکرة الفقهاء، ج۸، ص۱۶۵.
- ↑ الکافى فى الفقه، ص۱۹۸؛ کتاب السرائر،ج۱، ص۵۲۱.
- ↑ جواهرالکلام، ج۵، ص۳۵.
- ↑ الإشراف، ص۳۰؛ وسائل الشیعة، ج۸، ص۱۸۳.
- ↑ وسائل الشیعة،ج۹، ص۴۰۳.
- ↑ بحارالأنوار،ج۹۸، ص۲۱۲؛ وسائل الشیعة،ج۱۳، ص۵۵۹ـ۵۶۰؛ جواهرالکلام،ج۷، ص۲۰۲.
- ↑ جواهرالکلام،ج۱۷، ص۱۰۳ و ۱۱۶.
- ↑ مفاتیح الجنان، شیخ عباس قمی، اعمال روز عرفه.
منابع
- فرهنگ لغت عمید.
- فرهنگ فقه فارسی، جلد ۴، صص ۱۶۱-۱۶۰.
- مفاتیح الجنان، شیخ عباس قمی.